Ata yurtta sofra adabı, Anadolu insanı için öneriler

        Aslında Türkiye’mizin ekonomik problemi olan son yıllarda Dünya bankası ve OECD raporlarında sıkça bahsedilen Orta Gelir Tuzağı konusunu anlatacaktım fakat biraz derinlemesine araştırmadan bu maliyecilerin en önemli teknik konularından olan orta gelir tuzağındaki ülkelerin ekonomik kriz eşiğinden çıkması ile alakalı konuyu daha ileri ki, zamanlarda detaylı yazma karar verdim. Bu konuda en son incelediğim makalenin yazarı değeri hocam Yrd. Doç. Dr.  Abdulnur Yıldız’ın “Orta gelir tuzağı ve orta gelir tuzağından çıkış stratejileri, adlı  http://hdl.handle.net/11508/8869, 2015-07” Tarihli makalesi önemli bilgiler içermektedir. 

      Orta gelir tuzağına girmemek için yapılması gereken ise aslında bizim Türk Kültüründe yüzyıllardır var olan “üretmek”, “çalışmak”, “yardımlaşmak”, “ve “aile geleneklerine bağlılık ile tasarruf etmek” olarak sıralansa özetlenmiş olur. 

Türkiye’nin 2016 yılında açıklanan 11500 $ olan kişi başına milli geliri (Tüik 2016 Kasım) orta gelir tuzağını yaşadığımızı göstermektedir. Bu verilerine göre, Ülkemiz son 3 yıldır 11500 sınırını aşamaya çalışmaktadır. 

      Atayurt’ta sofra geleneği ise hiç bozulmadan devam ediyor. Frunze (Bişkek) de konuk ağırlamak en büyük onurdur. En güzel sofralar kurulur ve akrabalar arasında KARAKUTU "çornikasa" için sebep oluşturulur. O gün ev sahibi için özeldir mutlaka ya at kesilir yâda iyi bir koyun kesilir adetlere göre pişirilir. Evde haşlanmış tüm gövde hazır bekletilir. Misafir ağırlayan ev sahibinden ailenin reisi veya hanımı mutfağa girer ve konukların saygınlığına göre sıralayarak önceden haşlanarak hazırlanan eti, Kemiklerine göre kırmadan ayırarak "cilikleme işlemi" masaya ayrı ayrı dizer ve ikram başlar. Sofranın en çok saygı gören içeceği "GÖK ÇAY"dır. Gökçay ikramı ile sofraya oturulur. Etin suyunda hazırlanan Çorba "ŞORPO" ikram edilir sonra en özel reçeller "VARİNE", Ballar "ASEL" sofrada konuklara tanıtılır veya tattırılır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta sağ baştan el yıkama örfü ile yemeğe hazırlık temizliği yapılır. Sofrada ya sofranın en büyüğüne ilk ikram yapılır yada konuk çok özelse çok uzaktan gelmişse ona ikram edilir ve etin en önemli parçası koyunun kellesi "Baş" kıymetli misafirin  önüne konularak ikram etmesi istenir. Sofrada bekar veya yeni evlenen kadın varsa soyu devam ettirmesi ve çok çocuklu olması için Koyunun haşlanmış  kuyruğu onun önüne konulur yemek sırasında ikram olarak dağıtması istenilir. Yemek devam ederken pişirilen sakatatlar ayrı ikram edilir. Defalarca Gök çay demliği "Çaynik" dolup boşalır. Ekmek olarak küçük kare kesilmiş yağda kızartılmış puf börek “BORSOK” sofrada bolca bulunur. Şekerleme ve sonradan Ruslar dan geçen adet olan çikolata ve gofretler misafirlere sunulur. 

         Sofraya otururken sofra adabına göre konukların en büyüğüne Kur'an okutularak "genelde namaz surelerinden 6 sı okunur." ve sofra sahibine övgüler dizilen bir dua ve teşekkür ve hediyeleşme ile son bulur. 

Uğurlama öncesi Her konuk daha önceden karar verilen miktarda parayı veya zenginliğine göre en az 100$ olmak üzere ev sahibi için hazırlanan Kara Kasa'ya koyar. Bu olay sahiplenme ve saygınlık göstergesidir. Her hafta farklı bir konuğun evinde tekrarlanır. hem yeni ev kuran, yeni çocuğu olan hemde, acil ihtiyacı olan aileler için kalkındırma unsuru olduğundan Orta Asya kültüründe ekonomik kriz aileleri çok etkilememektedir. Anadolu’nun her bölgesinde köylerde ilçelerde bu adetler farklı biraz değişmiş olarak devam etse de, hiçbir yerde Atayurt’da olduğu gibi sıcak ve samimi değildir. 

Van kahvaltısı, Arapgir tandırı, Siirt ve Bitlis Büryanı, Diyarbakır Cigeri, Edirne Tava ciğeri, Antalya Piyazı, Karadeniz’ hamsisi, Adana Kebabı, Harput’un  Köftesi, Kayseri’nin çerkez Tavugu, Kars ve Ardahan’ın Kaz kebabı, Erzurum’un Cağ Kebabı, Gaziantep içli köftesi….. Anadolu nun her köşesi ayrı lezzet durakları olmasına rağmen, Atayurt’ta Kuzu çevirme, Mongolka kebabı, taş mangalda kaburga,  Uygur mantısı, Samsı, Beşparmak, Şaşlık, Aşlamfu, Gülçatay, Oromo, Cuta farklı özel ve en önemlisi Özgen Kırmızı pirincinden yapılan Özbek aşı “Özbek pilavı” tadına doyulmayacak lezzetlerdir.